هدف از برای نورپردازی محوطه های باز و خارج ساختمان فراهم کردن امنیت کافی و ایجاد جذابیت بصری لازم برای محیط است، به صورتی که امکان حضور افراد در ساعات تاریکی هوا فراهم گردد. این نورپردازی محوطه های باز می تواند شامل فضاهای عمومی مانند سطح شهر، پارک ها و فضاهای سبز یا مکان های خصوصی تر همانند محوطه باغ یا ویلا باشد. نورپردازی جذابیت بصری محیط را افزایش داده، حالتی پویاتر به آن بخشیده و باعث تغییر در حس کلی فضا می شود.
نورپردازی با روشن نمودن و استفاده از نور برای زیباسازی عناصر موجود در محیط مانند مجسمه و پیکره ها، استخر و ابنماها، درختان، دیواره ها، مسیرهای تردد و پلکان، انجام می شود.
نورپردازی صحیح چیست؟
هدف از نورپردازی یک محوطه استفاده افراطی از نور به منظور روشن نمودن تمامی فضای آن مانند آنچه که در روز مشاهده می شود نیست. یکی از ویژگی های یک طرح مناسب برای نورپردازی محوطه های باز ایجاد تعادل بین روشنایی و تاریکی است. در یک طرح نورپردازی اصولی سعی می شود در ضمن استفاده حداقلی از نور، به عنوان عنصری در معماری و ابزاری برای زیبا سازی محیط ، روشنایی کافی جهت استفاده افراد از بخش های مختلف فضا فراهم شود.
برای نورپردازی انواع محوطه های باز یک قانون کلی نمی توان در نظر گرفت، زیرا نوع معماری و کاربری آن در انتخاب سبک نورپردازی موثر است. البته برای هر محوطه ای باید جنبه کاربردی بودن نورپردازی، جلوه آن، جلوگیری از ایجاد خیرگی و دوری از مزاحمت نوری، مورد لحاظ قرار بگیرد.
برای ایجاد یک نورپردازی جذاب، مفید و تأثیر گذار برای هر محوطه باز استفاده ای ترکیبی ، از چراغ ها و تکنیک ها توصیه می شود. تفاوت تکنیک های نورپردازی محوطه های باز در محل قرارگیری منبع نوری و جهت تابش پرتوهای نور است. برخی از رایج ترین این تکنیک ها در زیر توضیح داده شده است.
نورپردازی به بالا (Up Lighting)
این روش که یکی از متداول ترین انواع نورپردازی در محوطه های باز است، شامل تابش نور به سوژه از سطح زمین می شود. در نورپردازی به بالا نور منابع نوری به تعداد یک یا بیشتر در کف زمین و نزدیک به پایه جسم مورد نورپردازی قرار گرفته و نور آنها به سمت بالا متمرکز می گردد.
تابش نور از سمت پایین با به نمایش گذاشتن شکل و ساختار جسم مورد نظر و برجسته سازی آن نقاط کانونی را در محیط ایجاد می کند. این شیوه نورپردازی برای انواع اجسام موجود در محوطه های باز، مانند مجسمه و پیکره ها، درختان، دیواره ها و نمای ساختمان ها کاربرد فراوانی دارد. این روش با نام نورپردازی از کف ( نورپردازی دفنی) نیز شناخته می شود. چراغ های مورد استفاده در نورپردازی به بالا یا در روی سطح زمین قرار گرفته و یا در حفره ای در داخل زمین کار گذاشته می شوند که در این مورد به آنها چراغ های دفنی می گویند.
نورپردازی تأکیدی (Accent Lighting)
در نورپردازی تأکیدی با استفاده از نورهای متمرکز که می توانند به صورت بالا تاب یا پایین تاب باشند، سوژه را روشن می کنند.این روش که با نام نورپردازی لکه ای نیز شناخته می شود با روشن نمودن مجسمه ها، درختان و سایر المان های کلیدی موجود در محیط آنها را در منطقه ای تاریک به خوبی نمایان ساخته و باعث ایجاد نقاط کانونی در محوطه می گردد. با تنظیم زاویه تابش نور و انتخاب پخش نور مناسب در چراغ می توان این نوع نورپردازی را به بهترین نحو نشان داد.
نورپردازی سطحی (Grazing Lighting)
برای تأکید بر سطوح غیر یکنواخت یا بافت دار همانند دیوارهای آجری و سنگی از نورپردازی سطحی استفاده می شود. در این روش شکل بافت ها برای ایجاد جذابیت بصری برجسته تر می شوند. منابع نوری نزدیک به سطح مورد نظر قرار گرفته و با زاویه اندک نور را روی سطح پخش می کنند. تابش نور برجستگی های موجود در بافت را روشن کرده و در نقط فرو رفته سایه ایجاد می کند، که باعث نمایش برجسته تر بافت دیوار می گردد. با تغییر فاصله چراغ از سطح دیوار می توان عمق سایه ها را تغییر داد. تابش نور می تواند به صورت بالاتاب یا پایین تاب اتفاق بیفتد.
سایه سازی (Shadow Lighting)
این روش جهت ایجاد جلوه هایی بر روی دیواره ها یا سطوح عمودی حاشیه محوطه مناسب است.با نورپردازی یک جسم یا مجسمه که در نزدیک دیوار قرار دارد یک سایه از آن بر روی دیوار شکل می گیرد. در سایه سازی جسم مورد نورپردازی بین منبع نوری و دیوار قرار دارد.
نیمرخ سازی (Silhouette Lighting)
یک دیوار یا سطح عمودی با قرار دادن منبع نوری بین اآن و یک جسم مجاور مانند مجسمه ودرخت نورپردازی می شود. هنگامی که به این سطح عمودی نظاره می شود، تصویری از جسم که شامل طرح کلی از ان است بر روی دیوار مشاهده می گردد. این تکنیک شکل جسم را به خوبی نشان می دهد ولی بافت آن را مخفی نگه می دارد.
نورپردازی به پایین (Down Lighting)
یک منبع نوری در ارتفاع بالا قرار گرفته و نورپردازی به سطح زمین انجام می شود. در نورپردازی به پایین نوری یکنواخت و گسترده در یک محدوده از محیط ایجاد می شود که آن قسمت را در محوطه برجسته می کند. این روش برای نورپردازی مناطقی مختلف در محوطه باز مانند محل استراحت افراد می تواند استفاده شود. پرتو های نور با برخورد به شاخ و برگ درختان الگوهایی سایه ای از آنها به تقلید از نور مهتاب خلق می کنند. چراغ های مورد استفاده در نورپردازی به پایین معمولا دارای زاویه پخش نور گسترده ای هستند. چراغ ها معمولا در بالای یک پایه فلزی نصب می شوند. هر چه ارتفاع نصب چراغ بیشتر باشد محدوده مورد نورپردازی گسترش می یابد.
مشاهده انواع محصولات چراغ دفنی شرکت نورپارس هیراد
نورپردازی مسیرها (Path Lighting)
یکی از اساسی ترین بخش ها در طراحی نورپردازی برای محوطه های باز تأمین روشنایی مناسب برای مسیرهای تردد است. نورپردازی مسیرها هم به جهت ایجاد ایمنی کافی اهمیت داشته وکمک می کند افراد در شب بتوانند به راحتی در محوطه باز حرکت کنند، تا از بروز حوادثی مانند زمین خوردگی در طول شب جلوگیری به عمل بیاید. همچنین در ترکیب با سایر روش های نورپردازی در محوطه های باز در زیبایی محیط، تأثیر بسیار مطلوبی می تواند داشته باشد. با استفاده از نورپردازی می توان مسیرهای عبور را طراحی نمود و به عنوان یک راهنما برای نمایش مسیر حرکت از آن بهره برد. در این روش نورپردازی چراغ ها در امتداد مسیر با فاصله ای مناسب از هم قرار گرفته و معمولا نزدیک به سطح زمین قرار دارند.
نورپردازی دیواری (Wall Washing)
منبع نوری در کنار یک سطح عمودی صاف و یکنواخت قرار گرفته و با پرتو نوری گسترده آن را روشن می کند. روشنایی یکنواخت در تمامی سطح حالتی را تداعی می کند که انگار با نور شسته شده است. این علاوه بر زیبا سازی محیط به تأمین یک روشنایی مناسب و بدون خیرگی برای محوطه کمک میکند.
